Kortyzol jest jednym z wielu hormonów wytwarzanych w organizmie, które służą jako przekaźniki chemiczne. Powszechnie określany jako hormon stresu ze względu na jego kluczową rolę w reakcjach o podłożu stresowy, ma jednakże innych ważnych funkcji. Niektórzy zastanawiają się, czy poziom kortyzolu ma wpływ na masę ciała. W tym artykule szczegółowo opiszemy potencjalny wpływ kortyzolu na przyrost masy ciała, oraz niektóre sposoby obniżenia jego poziomu w organizmie.
Co to jest kortyzol?
Kortyzol jest ważnym hormonem steroidowym należącym do klasy hormonów zwanych glikokortykoidami. Hormon ten jest produkowany przez organ zwany nadnerczami.
Oprócz warunkowania reakcji organizmu na stres, jego inne role obejmują:
- zwiększenie poziomu cukru we krwi
- zmniejszenie stanu zapalnego
- tłumienie reakcji układu odpornościowego
- wspomaganie metabolizmu składników odżywczych
Kortyzol jest zazwyczaj uwalniany w ścisłym związku z rytmem dobowym organizmu, przy czym 50–60% jest uwalniane w ciągu 30–40 minut po przebudzeniu, który to poziom następnie spada przez resztę dnia. Jego wytwarzanie i uwalnianie jest regulowane przez przysadkę mózgową i podwzgórze znajdujące się w mózgu.
W okresach wzmożonego stresu z nadnerczy uwalniane są zarówno kortyzol jak i adrenalina. Powoduje to wzrost tętna i poziomu energii, przygotowując organizm na potencjalnie szkodliwą sytuację.
Chociaż ta odpowiedź jest jak najbardziej naturalna i wręcz wymagana, ciągłe podwyższanie poziomu kortyzolu może prowadzić do negatywnych skutków ubocznych, w tym to wzrostu masy ciała.
Chociaż hormony, takie jak kortyzol, są zwykle utrzymywane w wąskim zakresie stężeń w naszym organizmie przez układ hormonalny twojego organizmu, są pewne sytuacje, w których stężenie tych hormonów może być zbyt niskie lub zbyt podwyższone.
Wyższe poziomy kortyzolu mogą sprzyjać przejadaniu się
Niewielki wzrost poziomu kortyzolu w odpowiedzi na stres jest normalny i prawdopodobnie nie spowoduje negatywnych skutków ubocznych.
Jednak w niektórych przypadkach poziom kortyzolu może pozostawać chronicznie podwyższony. Zwykle jest to spowodowane stresem lub specjalnymi stanami zdrowotnymi, takim jak zespół Cushinga, który powoduje, że poziom kortyzolu we krwi pozostaje wysoki w dłuższym okresie czasu.
Gdy poziom kortyzolu pozostaje podwyższony przez długi czas, mogą wystąpić następujące skutki uboczne:
- przybranie na wadze
- wysokie ciśnienie krwi
- przemęczenie
- wahania nastroju
- niekorzystne zmiany skórne
- trudności z koncentracją
- insulinooporność
W przypadku chronicznego stresu utrzymanie zdrowych nawyków żywieniowych może być trudne.
Jedno badanie z udziałem 59 zdrowych kobiet wykazało związek między podwyższonym poziomem kortyzolu a wzrostem apetytu, co może potencjalnie sprzyjać przybieraniu na wadze.
Ponadto inne badanie wykazało związek między wyższym stężeniem kortyzolu w krwioobiegu a większą ilością tłuszczu trzewnego w grupie 172 mężczyzn i kobiet, co sugeruje, że wyższy poziom kortyzolu może prowadzić do przejadania się.
To powiedziawszy, poziomy stresu i kortyzolu nie zawsze są bezpośrednio powiązane, dlatego potrzeba więcej danych, aby jednoznacznie potwierdzić lub wykluczyć bezpośredni związek między tymi dwoma czynnikami.
Niski poziom kortyzolu może sprzyjać utracie wagi
Tak jak wysoki poziom kortyzolu może powodować przyrost masy ciała, tak niski poziom może w niektórych przypadkach powodować utratę wagi.
Najbardziej ekstremalnym przykładem jest choroba Addisona, stan, w którym organizm nie wytwarza wystarczającej ilości kortyzolu.
Do najbardziej zauważalnych objawów niskiego kortyzolu należą:
- zmniejszenie apetytu i utrata masy ciała
- zmęczenie
- niski poziom cukru we krwi
- większe spożycie soli
- zawroty głowy
- nudności, wymioty lub ból brzucha
- ból mięśni lub kości
Chociaż wysoki poziom kortyzolu może wydawać się bardziej powszechny, ważne jest, aby zdawać sobie sprawę również z negatywnych skutków zbyt niskiego poziomu kortyzolu.
Pozostań aktywny
Jednym z głównych sposobów walki z przyrostem masy ciała jest regularna aktywność fizyczna. Regularne ćwiczenia są związane z redukcją poziomu stresu i pozwalają być bardziej odpornym, gdy pojawiają się czynniki stresogenne.
W jednym badaniu z udziałem 3425 uczestników, którzy zgłosili jedzenie pod wpływem emocji, stwierdzono związek między ich poziomem aktywności fizycznej a BMI (im niższa aktywność tym wyższe BMI)
Co więcej, ćwiczenia stymulują wydzielanie endorfin, które są substancjami chemicznymi poprawiającymi samopoczucie, i mogą pomóc w radzeniu sobie ze stresem.
Regularna aktywność fizyczna może również sprzyjać odchudzaniu lub kontroli wagi ze względu na większe spalanie kalorii podczas ćwiczeń.
Wysypiaj się
Sen jest często pomijaną zmienną, która ma znaczący wpływ na poziom kortyzolu i potencjalny przyrost masy ciała. Zakłócenia Twojego wzorca snu – czy to przewlekłe, czy tymczasowe – mogą sprzyjać wzrostowi poziomu kortyzolu.
Z biegiem czasu może to mieć negatywny wpływ na metabolizm i powodować wzrost poziomu niektórych hormonów związanych z głodem i apetytem, co może prowadzić do zwiększenia masy ciała. Dlatego zapewnienie odpowiedniej ilości snu każdej nocy może znacznie przyczynić się do utrzymania zdrowego poziomu kortyzolu.
Ogólne zalecenie dotyczące snu to 7-9 godzin na dobę, choć zależy to od wieku i wielu innych czynników. Powinieneś dobrać ilość snu pod swoje samopoczucie
Podsumowanie
Kortyzol jest ważnym hormonem nadnerczy, który pełni wiele podstawowych funkcji w organizmie, w tym kontroluje poziom cukru we krwi, zmniejsza stan zapalny i reguluje metabolizm.
Nieznaczne podwyższenie poziomu kortyzolu w odpowiedzi na stres jest normalne, chociaż gdy jego poziom pozostaje chronicznie podwyższony, mogą wystąpić skutki uboczne – jednym z nich jest przyrost masy ciała.
To powiedziawszy, istnieje kilka skutecznych metod zapobiegania lub zwalczania przyrostu masy ciała, takich jak wysiłek fizyczny lub poprawa higieny snu.
Facebook
RSS