Jelito nie jest nieprzenikalną barierą: wszyscy mamy w pewnym stopniu nieszczelne wnętrzności. Pytanie brzmi: jaka nieszczelność to za dużo i co należałby z tym zrobić? Termin „nieszczelne jelita” nie jest uznawany przez kliniczne książki diagnostyczne, ale stał się chwytliwym określeniem dla powszechnych dolegliwości trawiennych. W artykule tym opiszemy kilka najczęstszych objawów „nieszczelności” zgłaszanych przez pacjentów.
Czym jest nieszczelne jelito?
Jelito jest złożonym organem, a w grę może wchodzić więcej niż jeden problem. Tak naprawdę, jelito powinno być “przeciekające/nieszczelne” po posiłkach – tak przechodzą przez nie składniki odżywcze. Istnieje jednak szereg innych czynników, które mogą spowodować, że jelito pozostaje nieszczelne dłużej niż jest to konieczne.
W szczególności, Twój styl życia i codzienne nawyki mogą być związane z tym tajemniczym stanem, który budzi wiele wątpliwości wśród lekarzy. Wiemy to dzięki przełomowym odkryciom w badaniach zegara biologicznego Twojego ciała i mikrobiomu jelitowego.
W tym artykule przedstawimy kilka podstawowych faktów na temat mechaniki Twojego ciała, wpływu Twojego stylu życia na objawy nieszczelności jelitowej i wyjaśnimy, dlaczego mikroorganizmy jelitowe również mogą być w to zaangażowane.
WAŻNE! Zawsze skonsultuj się z lekarzem rodzinnym, jeśli obawiasz się o zdrowie swojego układu pokarmowego lub doświadczasz ostrych objawów trawiennych.
Stany zapalne i układ odpornościowy jelit
Wyściółka jelitowa jest barierą, która pełni dwie ważne funkcje: selektywnie umożliwia wejście do krwiobiegu pewnych substancji, a w stosunku do innych – działa jako strażnik i nie pozwala im opuścić jelit. Nie da się ukryć, że są to dość istotne funkcje, które napędzają naszą ludzką biologię.
Z jednej strony, porowata struktura pozwala, aby składniki odżywcze z naszego pożywienia i produkowane przez nasze mikroorganizmy jelitowe wchodziły do organizmu i docierały tam, gdzie są potrzebne. Jednocześnie zapobiega przedostawaniu się toksyn, związków pokarmowych, niepożądanych bakterii i wirusów do krwiobiegu, gdzie mogą one powodować szkodliwe reakcje i infekcje.
Lekarze nazywają to przepuszczalnością jelit i charakteryzują je dwie główne cechy. Pierwszą z nich jest warstwa fizyczna składająca się z komórek i błony śluzowej, która zapobiega przedostawaniu się przez nią dużych cząsteczek. Druga warstwa nie jest widoczna gołym okiem: jest obsadzona przez układ odpornościowy, który reaguje na zagrożenia używając zapalenia jako swojej głównej broni.
Jelito jest głównym miejscem odpowiedzi immunologicznej i posiada wiele komórek dedykowanych do ochrony organizmu, ponieważ żywność i płyny są w wyjątkowo intymnych stosunkach z naszymi wnętrznościami. Łatwo zapomnieć, ale to, co jemy i pijemy, nie jest sterylne. Daleko nam do tego.
Reakcja immunologiczna jelit jest udoskonalana przez nasze bakterie jelitowe od najmłodszych lat, ucząc się rozpoznawać zwykłych mieszkańców mikrobiomu tego organu – i reagować, gdy wykryje on aktywność, która może być szkodliwa dla naszego zdrowia.
Jedzenie i napoje zostały dotknięte rękami, zwierzętami i maszynami. Czasami zmienia się w wyniku działania mikroorganizmów (np. jogurtu). A jeśli jest zbyt długo pozostawiana w niewłaściwym środowisku lub narażona na kontakt z chorą osobą, może zawierać wirusy, bakterie oportunistyczne lub produkowane przez nie toksyny, które mogą wywołać różnego rodzaju choroby.
Zatrucie pokarmowe jest doskonałym przykładem ostrej reakcji immunologicznej na coś złego, co połknęliśmy – zapalenie pomaga zamknąć przepuszczalność bariery jelitowej i wyzwala szereg reakcji, które mają za zadanie wyrzucić najeźdźcę z systemu, takich jak wymioty i biegunka.
W normalnych warunkach ciasno połączone białka pełnią rolę strażników przepuszczalności jelit – pozwalają one na odprężenie bariery jelitowej po posiłkach, dzięki czemu składniki odżywcze mogą przedostać się do organizmu. To naturalnie wywołuje niewielkie zapalenie, które lekarze nazywają endotoksemią poposiłkową.
Jedzenie w sposób naturalny wyzwala przepuszczalność jelit przez około cztery godziny po posiłku.
Endotoksemia poposiłkowa trwa około czterech godzin po posiłku, w którym to czasie składniki odżywcze z pożywienia i produkty uboczne funkcjonowania naszych bakterii jelitowych („dobre rzeczy”, jak witaminy i krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe) uzyskują dostęp do reszty naszego organizmu.
Po tym, jelito zazwyczaj ma inne rzeczy do zrobienia, jak naprawa bariery jelitowej po ataku, którym jest jedzenie. Przecież duże kawałki jedzenia, twarde części, pikantne jedzenie i kwaśne napoje zbierają swoje żniwo wśród komórek, które leżą na linii naszego przewodu pokarmowego. Potrzebują więc trochę miłości i opieki.
Tak więc, nawet jeśli pewna ilość przepuszczalności po jedzeniu jest całkowicie normalna, zbyt duża przepuszczalność może być czymś złym. Przekąski są doskonałym przykładem tego, jak normalna przepuszczalność jelitowa może przekształcić się w zespół nieszczelnego jelita.
Jeśli jeszcz często, a następnie zasypujesz swoje napięte białka ściany jelitowej fastfoodami i przekąskami – nigdy nie dojdzie do zamknięcia bramy. W związku z tym układ odpornościowy jelita jest stale stymulowany i reaguje niskim stopniem zapalenia, aby utrzymać zagrożenia na dystansie.
Jedz rzadziej
Spójrzmy na to z praktycznej, niemedycznej perspektywy. Przekąski i jedzenie od świtu do zmierzchu to nowoczesne wynalazki, ale nie są one czymś, do czego zostaliśmy stworzeni i przystosowanie na przestrzeni ewolucji.
Prawdopodobnie nie jest przypadkiem, że problemy trawienne (i choroby przewlekłe) nasiliły się w krajach zachodnich, gdzie regularne jedzenie przez 16 godzin na dobę (!) jest normą.
Rewolucja przemysłowa jest najczęściej podawanym źródłem tych nowych nawyków żywieniowych. Pracowników trzeba było odpowiednio odżywić, aby mogli pracować przez wiele godzin bez przerwy. To wtedy powstał nasz nawyk jedzenia 3 posiłków dziennie pisze dr Jenny Macciochi w artykule o nieszczelnych jelitach i przekąskach.
Ostatecznie, przekąski trafiły na półki i do naszego codziennego życia wraz z pojawieniem się nowoczesnych praktyk spożywczych, które wcześniej nie były możliwe. Krótka lista tych innowacji obejmuje: metody przetwórstwa rolno-spożywczego, chłodnictwo, marketing, logistykę i dystrybucję oraz względy finansowe, takie jak zyski i wzrost.
Wcześniej większość ludzkiej egzystencji sprowadzała się do przetrwania, teraz w końcu mieliśmy dostęp do nieskończonej podaży przysmaków gastronomicznych.
Wcześniej ludzkość jadła znacznie rzadziej. Dyktowały to pory roku, rytuały kulturowe i religijne, a także normy społeczne. Łowcy-zbieracze jedli, kiedy było jedzenie. Zimy wiązały się z ograniczeniami żywieniowymi spowodowanymi mrozem, ograniczonym dostępem do zwierzyny łownej i uzależnieniem od konserwowanej żywności.
Wielki Post jest tradycją w społeczeństwach chrześcijańskich, a Ramadan jest szeroko obserwowany w kulturze muzułmańskiej, święto religijne, które zabrania jedzenia i picia w ciągu dnia. Na kontynencie europejskim śniadanie przez wiele stuleci było często sprawą symboliczną, składającą się z kawałka chleba i łyka alkoholu.
Twoje jelito jest zegarem
Nasz styl życia zmienił się ogromnie w ciągu ostatnich dwóch stuleci, ale nasza biologia nie zmieniła się aż tak radyklanie. Zostało to zademonstrowane przez badaczy z dziedziny zwanej chronobiologią. Badają oni rytm ciała, który jest zasadniczo naturalnym zegarem ciała.
Naukowcy odkryli, że nasze ciało zawiera ponad 20.000 genów odpowiedzialnych za włączanie i wyłączanie procesów biologicznych w celu utrzymania nas w optymalnej i zdrowej formie.
Szczególne znaczenie mają tutaj ustalenia dotyczące tego, w jaki sposób czas jedzenia wpływa na nasze trawienie i zdrowie. Naukowcy odkryli ważne rzeczy, takie jak to, dlaczego nasz organizm nie jest w stanie prawidłowo regulować stężenia glukozy we krwi (wrażliwość na insulinę) lub trójglicerydów w nocy, a to czyni pracowników zmianowych w większym stopniu narażonych na otyłość, cukrzycę typu II i choroby układu krążenia.
Sachin Panda, wybitny badacz w tej dziedzinie, ujawnił zdumiewające odkrycia, jakim jest „okno jedzenia”, które obserwujemy w ciągu dnia, a które to może mieć niebagatelny wpływ na wyżej wymienione choroby.
Jak już wspomniano, dziś mamy tendencję do jedzenia przez cały dzień (16 godzin) i postu tylko przez 8 godzin (podczas snu). Jednak spędzanie dłuższych okresów bez jedzenia, powiedzmy 12 godzin, a nawet 16 godzin, może przynieść znaczne korzyści dla zdrowia i pomóc w zapobieganiu chorobom przewlekłym.
Naukowcy nazywają to czasowym postem i niektórzy uważają, że może on mieć tak samo duży wpływ na Twoje zdrowie, jak to, co jesz. W jednym z pierwszych badań, Prof. Panda pokazał, że myszy karmione podczas krótszego okresu (8 lub 12 godzin) były szczuplejsze i zdrowsze niż myszy karmione tą samą ilością kalorii w dłuższym czasie.
Twoje ciało ma wewnętrzny zegar, który określa aktywność Twoich soków trawiennych
Geny zegara, które wyzwalają nasze hormony, białka i enzymy zaangażowane w nasze codzienne czynności, kochają rutynę. Mają one harmonogram, i obejmuje to przygotowanie organizmu do przyjmowania żywności, trawienie pokarmów, a następnie ustawienie naprawy wyściółki jelit i komórek zaangażowanych w ten proces po ciężkiej pracy. 
Kiedy odchodzisz od tego harmonogramu, poprzez jedzenie długi czas, bez przerwy, Twoje ciało musi wstrzymać te niezbędne procesy i spróbować strawić jedzenie w okresach nieoptymalnych. Ale ma to wpływ na wszystko, od poziomu insuliny po zdrowie wątroby.
Tak więc nawet jeśli nie pracujesz w nocy, możesz nie być odporny na konsekwencje jedzenia do późnych godzin nocnych, ponieważ może to również wpłynąć na Twoje ogólne samopoczucie.
Na przykład, możesz odczuwać dyskomfort brzucha i skurcze z ciała walczącego o przetrawienie pokarmu i przepchnięcie go przez tunel trawienny podczas snu. A przecież ciało miało zaplanowane w tym czasie inne, niezbędne prace konserwacyjne.
A może wieczorem cierpisz na zgagę? Może to być efekt twojej późnej kolacji pchającej się z powrotem do przełyku, kiedy leżysz. Jest to spowodowane kombinacją grawitacji (pozycja leżąca) i braku enzymów trawiennych, ponieważ jadłeś po zamknięciu okna jedzeniowego.
Mikroby jelitowe utrzymują szczelność jelit
Oczywiście będziemy również rozmawiać o mikroorganizmach jelitowych, ponieważ pełnią one podstawowe funkcje dla naszego zdrowia.
Twój mikrobiom jelitowy jest ekosystemem symbiotycznych bakterii, które dostarczają składników odżywczych, takich jak witaminy i krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe, zapobiegając stanom zapalnym, a nawet regulując poziom serotoniny (no wiesz, neuroprzekaźnik nazywany “szczęśliwą substancją chemiczną”). I rozkoszują się pokarmami roślinnymi.
Ponieważ pokarmy pochodzenia roślinnego, takie jak warzywa, korzenie, ziarna, owoce, orzechy i nasiona nie tylko zasilają organizm, ale także zawierają ważne substancje zwane prebiotykami, które odżywiają mikroorganizmy jelitowe. Z kolei szczęśliwe mikroorganizmy odżywiają podszewkę jelitową substancjami, które pomagają nawet zapobiegać nieszczelnym wnętrznościom.
Jednak nowoczesne systemy żywieniowe są dość ubogie w pełnowartościowe pokarmy. W końcu mogą one być mniej atrakcyjne niż niezliczona ilość pięknie zapakowanej żywności przetworzonej, zapakowanej w tłuszcze, cukry proste, produkty pochodzenia zwierzęcego, emulgatory i konserwanty. Nawiasem mówiąc, ta głęboka zmiana w diecie, jest związana z przewlekłym zapaleniem.
Prebiotyki to błonnik pokarmowy i inne ważne związki, takie jak polifenole, które znajdują się w żywności.
Członkowie szczepu bakterii jelitowych Firmicutes, takich jak Roseburia i Faecalibacterium prausnitzii, zamieniają prebiotyki w maślan. Ten krótkołańcuchowy kwas tłuszczowy jest niezbędny dla prawidłowego funkcjonowania Twojego jelita. Oto tylko kilka powodów, które czynią maślan sody tak istotnym!
Co wspiera zdrowie jelit?
Butyrat (maślan sodu) jest głównym źródłem paliwa dla kolonocytów, komórek wyściółki jelitowej, dostarczając do 90% dziennego zapotrzebowania na energię. Pomaga to zachować integralność wyściółki jelitowej, co jest głównym problemem w przypadku nieszczelnych jelit. Ponadto ma właściwości przeciwzapalne i przeciwutleniające.
Ponadto, maślan pomaga regulować skład mikrobiomu jelitowego, odstraszając niekorzystne szczepy bakterii od przyłączenia się do społeczności. Bakterie produkujące maślan współistnieją szczęśliwie z bakteriami probiotycznymi, takimi jak Bifidobakterie.
Więcej na temat: rola maślanu sodu w zdrowiu jelit.
Bifidobakterie
Bifidobakterie – faktycznie dbają o rozkładanie większości przyjmowanych w naszej diecie polifenoli (związek, który ma właściwości przeciwzapalne i przeciwutleniające). Ale także odstraszają one oportunistyczne i potencjalnie chorobotwórcze drobnoustroje od wnikania do mikrobiomu jelitowego. Zrównoważony ekosystem mikroorganizmów jelitowych ma wiele pozytywów, zmniejszając stan zapalny i zapewniając istotne funkcje dla nas, gospodarzy. Ale jeśli zostanie wytrącony z równowagi, niektóre bakterie mogą namnażać się zbyt intensywnie, a inne mogą zniknąć. Nazywa się to dysbiozą i jest to ważny czynnik w stanach zapalnych.
Dysbioza może powodować wzdęcia, gaz, skurcze, wrażliwość pokarmową (jak FODMAPs), zmęczenie, a nawet ból stawów. Mało znanym faktem jest to, że dysbioza została wykryta w wielu chorobach autoimmunologicznych, w tym w reumatoidalnym zapaleniu stawów, ale także w przypadku śmiertelnie przewlekłych chorób, takich jak cukrzyca typu II, choroba serca i otyłość.
Najlepsze wskazówki, aby szczelność jelitom
- Uważaj na to, co jesz
Spróbuj przygotować posiłki w domu z prostych składników, głównie roślin. Wybieraj różnorodność, włączając wiele różnokolorowych warzyw, różne rośliny strączkowe, korzenie i całe ziarna, a także owoce, orzechy i nasiona. Nie zapomnij, aby mieć tam trochę zdrowych tłuszczów, może awokado lub żywy, probiotyczny jogurt naturalny jako dressing.
Zdrowe tłuszcze i pokarmy takie, jak błonnik powoli się trawią i utrzymują Cię w poczuciu sytości na dłużej. Wejście do krwiobiegu trwa dłużej, co może pomóc w wydostaniu się z cukrowego rollercoastera, który sprawia, że umierasz z głodu zaledwie kilka godzin po posiłku.
Nie trzeba dodawać, że napoje gazowane, kawa z cukrem, napoje energetyczne bez cukru i spożywanie dużych ilości alkoholu nie są zalecane dla zdrowia.
- Kiedy należy jeść
Zjedz kolację wcześniej, najlepiej 3-4 godziny przed snem. Daje to czas na strawienie pokarmu przed zamknięciem przewodu pokarmowego na nocną naprawę. Najlepiej jest pozostawić 12 godzin pomiędzy kolacją a śniadaniem.
Usuń przekąski ze swojego życia. Spójrzmy prawdzie w oczy, nawyki są trudne do przełamania, ale można je zmienić. Jeśli lubisz ciasteczka lub chrupki na kanapie przed telewizorem po obiedzie, to prawdopodobnie doświadczysz wielkiej, emocjonalnej straty.
Mogą to być trudne zmiany, dlatego ważne jest dążenie do stopniowej poprawy. Zrób to delikatnie, może 10 godzin pomiędzy kolacją a śniadaniem i pomijanie przekąski co drugą noc.
Podsumowując
Jest wysoce prawdopodobne, że klinicyści niechętnie rozpoznają zespół nieszczelnych jelit z powodu jego silnych związków z dietą i stylem życia, nie wspominając już o tym, że te dolegliwości pokrywają się z zespołem jelita drażliwego.
Ten ostatni jest uznawany w Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Powiązanych Problemów Zdrowotnych opracowanej przez Światową Organizację Zdrowia. Jednak również w tym przypadku społeczność medyczna nie zdołała znaleźć rozwiązania farmakologicznego.
Jednakże medycyna funkcjonalna i dietetycy często przyjmują holistyczne podejście do problemów trawiennych, które uwzględnia szerokie spektrum czynników, w tym styl życia, poziom stresu, zdrowie mikrobiologiczne jelit i wiele innych.
Bibliografia:
- https://www.health.harvard.edu/blog/leaky-gut-what-is-it-and-what-does-it-mean-for-you-2017092212451
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28975706
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4253991/
- https://pdfs.semanticscholar.org/608f/5df771c08c18c6972ee41b7f82a83976dc4f.pdf
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30941848
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5388543/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5471414/
Facebook
RSS